یکی از مهم‌ترین تجهیزاتی که لازم است در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار گیرد، سیستم اعلام حریق است. استفاده و به کار گرفتن این سیستم در تمام ساختمان‌ها با کاربری‌های مختلف نقش مهمی در نجات جان افراد ساکن آن ساختمان خواهد داشت. اما نکته قابل توجه این است که تنها استفاده از این سیستم کافی نیست درواقع تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق نیز به همان میزان می‌تواند حائز اهمیت باشد.
از این جهت لازم است به این موضوع نیز توجه شود و لزوم استفاده و تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق مورد بررسی قرار گیرد تا اهمیت آن کاملاً روشن شود. چراکه حفظ سلامت و مراقبت از جان ساکنان ساختمان در مواقع اضطراری و ایجاد حریق کاملاً به این سیستم وابسته است. از این جهت در ادامه مقاله به تفصیل در رابطه با موارد مربوط به تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق صحبت خواهیم کرد و به توضیح درمورد جزئیات آن‌ها خواهیم پرداخت.
ضرورت استفاده، تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق به مجموعه‌ای از دستگاه‌ها و تجهیزات تخصصی و وسایل الکترونیکی اطلاق می‌شود که به جهت شناسایی آتش سوزی و ایجاد حریق در ساختمان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سیستم در هنگام وقوع آتش سوزی، آن را به سرعت تشخیص می‌دهد و به محض تشخیص حریق نیز علایم هشدار دهنده را برای تمام ساختمان فعال می‌کند. بنابراین می‌توان مدعی شد به کار بردن این سیستم، به عنوان یکی از ملزومات انواع ساختمان‌ها با کاربری‌های مختلف شناخته می‌شود.
با توجه به اینکه استفاده از سیستم اعلام حریق می‌تواند خطر آتش سوزی را به موقع اعلام کند، موجب انجام به موقع اقدامات لازم جهت اطفای حریق نیز خواهد شد. از این رو خسارات جانی و مالی به حداقل میزان ممکن خواهد رسید اما نکته قابل توجه این است که این سیستم نیاز به رسیدگی دارد تا بتواند به درستی کار کند لذا تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق به اندازه استفاده از آن ضرورت دارد، چراکه عدم تعمیر و نگهداری صحیح از این سیستم می‌تواند موجب عدم تشخیص و یا ایجاد اختلال در عملکرد آن شود و خسارات جبران ناپذیر مالی و جانی را به دنبال داشته باشد.
آتومید عرضه کننده انواع مدل های اعلام حرق آریاک با بالاترین کیفیت و بهترین قیمت در لاله زار تهران
مفهوم و هدف استفاده از اعلام حریق
پیشگیری از وقوع آتش سوزی و محافطت از ساختمان و جان ساکنین آن در مقابل حریق به سیستمی نیاز دارد که بتواند خطر را به موقع اعلام کند تا افراد علاوه بر نجات جان خود، بتوانند اقدامات لازم را نیز انجام دهند. در صورت بروز علائم خطر ناشی از شعله، دود، گاز و مواردی از این دست ساختمان را تهدید کند، سیستم اعلام حریق فعال خواهد شد و هشدار اولیه خطر را اعلام خواهد کرد.
همچنین این سیستم می‌تواند خطر را به مرکز آتش نشانی نیز اعلام کند و اقدامات جهت اطفای حریق آغاز شود بنابراین یکی از عناصر حیاتی استفاده شده در ساختمان این سیستم است و به همین جهت تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق بسیار ضروری به شمار می‌رود. با شروع فعالیت این سیستم، آژیرها و آژیرفلاشرها نیز فعال خواهند شد.
فعال شدن آژیر و آژیر فلاشر می‌تواند به بسته شدن درب ضد حریق و سایر سیستم‌های حفاظتی و همچنین باز شدن خروجی برای خارج شدن دود منجر شود با انجام این موارد، یک شرایط مناسب برای تخلیه افراد ساکن در ساختمان فراهم می‌شود که بتوانند از طریق مسیرهای امن از ساختمان خارج شوند. همچنین این موضوع موجب می‌شود برخی مسیرها تا مدت زمان طولانی‌تری برای خروج ساکنین امن بمانند.
سرویس و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق
در صورتی که استفاده از سیستم اعلام حریق در ساختمان به صورت قانونی رعایت شود و درواقع الزام برای نصب آن وجود داشته باشد، به جهت سرویس ، نگهداری و بازرسی سالانه سیستم‌های اعلام حریق نیز بر اساس قوانین و شرایط سازمان آتش نشانی دستورالعمل‌هایی وجود دارد. البته لازم به ذکر است که تعمیر و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق می‌تواند تنها توسط یک فرد انجام گیرد اما این مورد را نیز باید درنظر گرفت که این نگهداری سیستم‌ها لازم است توسط یک فرد آموزش دیده و ماهر انجام گیرد که توسط سازمان آتش نشانی و یا شرکت سازنده تأیید شده است.
نگهداری و بررسی این سیستم‌ها بر اساس DIN 14675 به صورت دوره‌ای به مدت هر سه ماه یکبار و توسط فرد آموزش دیده و تأیید شده انجام می‌شود. در حین بازرسی به مواردی همچون کثیف شدن و آسیب به اجزای سیستم توجه می‌شود و همچنین تغییرات موجود در شرایط ساختمان و تغییرات ساختاری نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
آتومید عرضه کننده انواع مدل های اعلام حریق زیتکس با بالاترین کیفیت و بهترین قیمت در لاله زار تهران
لزوم نگهداری از سیستم اعلام حریق
تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق با توجه به اهمیت آن، باید به صورت سالانه و یکبار در سال انجام گیرد. این موضوع به صورت خاموش کردن دتکتورها و بررسی بصری و فنی تمام تجهیزات انجام می‌شود تا هیچ هشداری به مرکز آتش نشانی ارسال نشود. درواقع نگهداری از سیستم اعلام حریق می‌تواند آن را کاملاً سالم و عاری از ایراد نگه دارد تا در زمان وقوع خطر، این سیستم به سرعت و با دقت بالا عمل کند و خسارات ناشی از حادثه نیز به حداقل میزان ممکن برسد.
تست و نگهداری سیستم‌های متصل به سیستم اعلام حریق
سیستم‌های اعلام حریق در انواع مختلف و گوناگونی تولید و عرضه می‌شوند. از مهم‌ترین این سیستم‌ها می‌توان از سیستم‌های حریق آدرس پذیر و اعلام حریق متعارف نام برد. تشخیص خطر در مرحله و یا مراحل اولیه به وسیله تجهیزات به کار رفته در این سیستم ازجمله دتکتور اعلام آتش سوزی انجام می‌شود. سپس به نسبت نوع سیستم برخی از اطلاعات و داده‌ها در رابطه با آتش سوزی و محل وقوع حادثه ارائه خواهد شد.
البته برخی از سیستم‌های اعلام حریق به سیستم‌های اطفای حریق نیز متصل هستند ازجمله این سیستم‌ها می‌توان به اسپرینکلر آتش نشانی، سیستم اطفای حریق اتوماتیک فوم، اطفای حریق پودر، سیستم اطفای حریق گازی و مواردی از این دست اشاره کرد با اتصال این دو سیستم، به صورت اتوماتیک شرایط برای اطفای حریق مهیا خواهد شد. اما به جهت حصول اطمینان از بابت عملکرد صحیح و به موقع این سیستم‌ها، لازم است تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق به موقع و با دقت انجام گیرد.
پس از بازرسی سیستم اعلام حریق، لازم است سیستم‌های متصل به آن نیز مورد سرویس و بررسی قرار گیرند. بسته شدن درب‌های ضد آتش سوزی، بررسی حرکت آسانسوری که به صورت خودکار به سمت زیر زمین یا قسمتی که در آن فعالسازی انجام نمی‌شود، باز شدن دریچه دود و درهای خروجی و خاموش نمودن سیستم‌های تهویه ازجمله این بررسی‌ها هستند.
تست و نگهداری دتکتورهای اعلام حریق
نگهداری از دتکتورها و بازرسی آن‌ها به صورت دوره‌ای و در مدت هر سه ماه یکبار در سال انجام می‌گیرد. درواقع در هر بار بازرسی دتکتورها، 25 درصد از آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. از این جهت در طی یک سال، تمام دتکتورها مورد بازرسی و تست قرار خواهند گرفت. نحوه تست و بررسی سلامت دتکتورهای دودی نیز به این صورت است که این تجهیزات، توسط یک نوع گاز مورد تست و آزمایش قرار می‌گیرند همچنین دتکتورهای حرارتی نیز با فشار دادن دکمه گرما مورد بررسی قرار می‌گیرند. این تست تا زمانی ادامه پیدا خواهد کرد که زنگ هشدار به صدا دربیاید.
روش های نگهداری از سیستم اعلام حریق
روش‌های مختلفی برای نگهداری از سیستم اعلام حریق وجود دارد. یکی از این روش‌ها ثبت عیوب و خطاها در عملکرد روزانه سیستم و اقدام به رفع آن‌ها است. روش دوم انجام تست هفتگی برای شستی، دتکتور دود و یا دتکتور شعله است تا از کالیبره شدن سنسورها و حسگرهای هشدار اطمینان حاصل شود. روش سوم این است که برای سیستم‌های بالای 13 زون، در هر هفته به تعداد بیشتر از 1 زون بندی در اعلام آتش سوزی مورد بررسی قرار گیرد. رهاسازی خودکار درب‌های ضد حریق و اتصال آژیرها و آژیرفلاشرها به صورت هفتگی، چهارمین روش نگهداری از سیستم اعلام حریق به شمار می‌رود.
همچنین می‌توان گزارش‌هایی را به صورت هفتگی از نقص‌ها و عیوب تهیه کرد و در اختیار متخصصان فعال در این حوزه قرار داد تا بتوان از آن‌ها کمک گرفت. اتصالات و باطری‌ها نیز لازم است هر سه ماه یکبار مورد بررسی و تعویض قرار گیرند. نحوه عملکرد و کیفیت آلارم تجهیزات نشانگر و همچنین آژیرها باید هر سه ماه یکبار بررسی شوند.
با توجه به تغییرات احتمالی، لازم است هر 4 ماه یکبار اطراف دتکتورها چک شود تا مانعی در آن محدوده وجود نداشته باشد. بررسی‌های ماهانه لازم است پس از انجام شدن، حتماً توسط یک فرد مجرب که صلاحیت این کار را دارد، تأیید شود. همچنین سلامت و ایمنی برخی موارد همچون کابل اعلام حریق و اتصالات، باید به صورت سالانه تأیید شوند. در نهایت پس از انجام تمام بازرسی‌های ماهانه و انجام اصلاحات لازم، می‌توان اقدام به دریافت گواهی آزمایش نمود.
چک لیست سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق
کسب اطلاعات از عملکرد سیستم اعلام حریق و نوع این سیستم از ملزومات به حساب می‌آید. چراکه این موارد می‌تواند در تسهیل نگهداری و بررسی آن و تشخیص نقص و ایراد در سیستم نقش مهمی داشته باشد. بررسی سیستم اعلام حریق توسط فرد متخصص و کارشناس، به اندازه دو بار در سال ضروری است اما اینکه خود شما نیز اطلاعاتی جهت بررسی هفتگی این سیستم داشته باشید بسیار ضروری است.
چک لیست سرویس، تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق کمک خواهد کرد پس از انجام یک بازرسی جامع و کامل، مطمئن شوید سیستم عملکرد صحیحی دارد درواقع شما می‌توانید با انجام بررسی‌های لازم، تمام موارد را یادداشت کنید و سپس جهت رفع عیوب و نواقص احتمالی موجود با یک فرد مجرب و متخصص تماس بگیرید.
اصلی ترین دلایل تعمیر و نگهداری سیستم های اعلام حریق
با توجه به هدف استفاده از سیستم‌های اعلام حریق و لزوم به کار بردن آن، می‌توان مدعی شد این سیستم‌ها حیاتی‌ترین وظیفه را در هنگام وقوع آتش سوزی بر عهده دارند. چراکه اهالی ساختمان توسط آژیر این سیستم از وقوع حریق مطلع خواهند شد و با شنیدن این آلارم‌ها، ساکنان ساختمان می‌توانند برای نجات جان و مال خود تمام اقدامات لازم را انجام دهند.
تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق نیز از همین جهت حائز اهمیت است چراکه اختلال در عملکرد به موقع این سیستم موجب به خطر افتادن جان افراد و خسارات جبران ناپذیر خواهد شد. با توجه به وجود عوامل مختلفی همچون دستکاری یا خرابی ناشناخته، قدیمی شدن تجهیزات و اجزای تشکیل دهنده آن‌ها، تجمع گرد و خاک و آلودگی‌های محیطی، تغییرات دمایی، خطاهای ناشناخته نصب و انجام ساخت و ساز در ساختمان، ممکن است در اتصالات، مدار و حتی عملکرد کلی سیستم تغییرات و اختلالاتی ایجاد کند. در ادامه به مهم‌ترین دلایل تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق اشاره خواهیم کرد و به توضیح هر کدام از موارد خواهیم پرداخت.
پیروی از قوانین سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق
با توجه به قوانین آتش نشانی و ایمنی تمام ساختمان‌ها، مالکان اغلب ساختمان‌ها لازم است جهت افزایش میزان ایمنی محیط، برای ساختمان‌هایی با کاربری‌های تجاری، مسکونی، اداری و … سیستم اعلام حریق نصب نمایند. همچنین تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق یکی از موارد همین قانون است. به همین سبب لازم است بازرسی‌های منظم تجهیزات آتش نشانی و برنامه سرویس و بررسی این سیستم‌ها توسط کارشناسان تأیید شده انجام گیرد تا از عملکرد صحیح سیستم‌های اعلام حریق در ساختمان اطمینان حاصل شود.
افزایش طول عمر سیستم با نگهداری منظم
نگهداری منظم و در صورت لزوم، انجام تعمیرات جزئی تجهیزات به کار رفته در این سیستم‌ها می‌تواند افزایش طول عمر مفید سیستم‌ها را به همراه داشته باشد. برخی موارد همچون تجمع گرد و خاک و وجود آلودگی، می‌تواند موجب اختلال در عملکرد سیستم شود و همچنین عمر مفید آن را نیز کاهش دهد. این موضوع موجب از کار افتادن سیستم در زمان کوتاه خواهد شد و مالک ساختمان، باید سیستم جدیدی را خریداری نماید که به لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه نیست.
کاهش هزینه‌ها با تعمیر و نگهداری منظم سیستم اعلام حریق
خرابی سریع دستگاه‌ها در مدت زمان بسیار کوتاه‌تر از عمر مفید نرمال آن‌ها، موردی است که در صورت عدم رسیدگی، سرویس و نگهداری منظم از سیستم اعلام حریق رخ خواهد داد. درواقع با رخ دادن چنین اتفاقی، جایگزین کردن تجهیزات و یا انجام تعمیرات آن‌ها هزینه‌ای بیشتر از حد نرمال و معمول را به شما تحمیل خواهد کرد. به بیان دیگر، اگر قرار باشد شما هر 10 سال یکبار برای این موارد هزینه کنید، با عدم رسیدگی و سرویس سیستم، این مدت به هر 5 سال یکبار تقلیل خواهد یافت. بدیهی است که این موضوع صرفه اقتصادی ندارد و موجب هزینه‌های اضافی خواهد شد.
آرامش خاطر با سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق
سرویس و نگهداری از سیستم‌های اعلام حریق آرامش روانی ساکنان ساختمان را نیز به همراه خواهد داشت. البته برعکس این موضوع نیز صادق است. در صورتی که اجزای سیستم مورد سرویس و نگهداری صحیح قرار نگیرند و در شرایط مشکوک باشند، موجب نگرانی افراد حاضر در ساختمان از این بابت خواهد شد. در ساختمان‌های اداری نیز چنانچه کارمندان از وضعیت سیستم اعلام حریق یه طور دقیق مطلع نباشند، میزان تمرکزشان کاهش خواهد یافت.
پایبند بودن به الزامات بیمه
صاحبان کسب و کارها اهمیت ویژه‌ای برای بیمه کردن محل کار و پایبندی به آن قائل هستند و همواره تمایل دارند در صورت وقوع حوادث، بیمه به نفع آن‌ها عمل کند. از این جهت در صورت عدم رعایت موارد مربوط به نگهداری و سرویس سیستم اعلام حریق، از ارائه خدمات بیمه و پوشش آن محروم خواهند شد. همچنین سهل انگاری در تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق و محرز شدن آن نیز می‌تواند موجب عدم حمایت بیمه شود.
کاهش احتمال آلارم کاذب با نگهداری سیستم اعلام حریق
یکی از موارد ناخوشایند و درواقع آزار دهنده مربوط به سیستم‌های اعلام حریق، آلارم کاذب به شمار می‌رود. در صورتی که دتکتیوهای دودی و دیگر تجهیزات مربوط به اعلام حریق بدون هیچ دلیلی فعال شوند، می‌توانند برخی خسارات را به دنبال داشته باشند. همچنین این موضوع در ساختمان‌های اداری می‌تواند موجب کاهش میزان بهره‌وری شود و یا جرایم نقدی توسط نهادهای مرجع را به دنبال داشته باشد. بنابراین لازم است تست و سرویس سیستم اعلام حریق به صورت منظم انجام گیرد تا از رخ دادن چنین مواردی پیشگیری‌های لازم به عمل بیاید.
حفاظت از اموال
در صورت وقوع حریق، آتش می‌تواند با سرعت از تمام مصالح و اجزای متداول و رایج ساختمان عبور کند. از این رو اگر سیستم اعلام حریق به موقع خطر را اعلام نکند، موجب به بار آوردن خسارات جبران ناپذیری خواهد شد. بدیهی است که تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق این احتمال را بسیار کاهش می‌دهد و از وقوع حوادثی این چنین جلوگیری می‌کند. همچنین می‌تواند از ایجاد خسارت در اموال و آسیب به آن‌ها نیز ممانعت به عمل آورد.
نجات جان انسان‌ها
نجات جان انسان، حفاظت و مراقبت از آن، به عنوان مهم‌ترین علت به کار بردن سیستم اعلام حریق در هر ساختمان به شمار می‌رود. آتش پدیده‌ای مخرب است و می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، یک تهدید جدی برای جان انسان به شمار رود. بنابراین حصول اطمینان از عملکرد صحیح و دقیق سیستم اعلام حریق در پی تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق رخ می‌دهد که این موضوع، می‌تواند در نجات جان انسان‌ها نیز تأثیر پررنگی داشته باشد.
امکان پاسخ سریع‌تر سیستم با نگهداری منظم سیستم اعلام حریق
بدیهی است که در صورت وقوع حادثه و در مواقع اضطرار، مقدار سرعت واکنش اولیه و مدت زمان پاسخ‌دهی به جهت رساندن افراد به ایمنی بسیار حائز اهمیت است. آتش با هر ثانیه پس از شروع، می‌تواند در سطح وسیعی گسترش یابد و خسارات بیشتری را به بار آورد. به همین سبب لازم است سرویس، تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق به موقع انجام گیرد تا سنسورها و تجهیزات به کار برده شده در این سیستم، با اولین نشانه‌های آتش سوزی به صدا درآیند و خطر را اعلام کنند.
ارتقای آسان‌تر سیستم اعلام حریق
ممکن است در آینده بنا به دلایل مختلف، افراد تمایل به ارتقای سیستم اعلام حریق کنند. واضح است که سیستم اعلام حریقی که به صورت منظم مورد سرویس و انجام تعمیرات لازم قرار گرفته باشد، برای ارتقاء دردسر کمتری در پی خواهد داشت. درواقع تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، پروسه ارتقای سیستم را تسهیل خواهد کرد. این موضوع می‌تواند به علت کم شدن نیاز به جایگزین نمودن کل سیستم و یا آسان کردن فرآیند اضافه کردن اجزای جدید باشد. چراکه سیستم قبلی در شرایط مناسب و مطلوبی قرار داشته است.
سیستم اعلام حریق شما چند ساله است؟
با توجه به تمام موادی که در مقاله ذکر شده است، ضرورت کسب اطلاعات و داشتن آگاهی نسبت به سن و سابقه تعمیر و نگهداری از سیستم اعلام حریق کاملاً نمایان است. سیستم‌های اعلام حریقی که سن آن‌ها به کمتر از 5 سال می‌رسد، نیاز چندانی به نگهداری ندارند و ضرورتی برای تعمیر آن‌ها وجود ندارد. اگر هم این سیستم‌ها دچار یک نقص شده باشند، علت آن را می‌توان در نوسانات ولتاژ و یا نصب ضعیف جستجو کرد.
اما یک سیستم اعلام حریق بین 5 تا 10 ساله می‌تواند با توجه به علل مختلف دچار آسیب شود. همچنین آلودگی‌های محیطی، دما و رطوبت، نوسانات ولتاژ و مواردی از این دست می‌توانند موجب ایجاد آلارم کاذب در این سیستم‌ها شوند. اما همین سیستم‌ها با تعمیر، بازرسی، سرویس و حفاظت کاملاً دقیق و منظم، می‌توانند حفاظتی را در سطح مطلوب و قابل قبول ارائه دهند. اما در صورت عدم نگهداری و سرویس مناسب آن‌ها، احتمال خرابی این سیستم‌ها نیز افزایش می‌یابد.
همچنین بهتر است بدانید اگر 20 سال از نصب یک سیستم اعلام حریق گذشته باشد، این سیستم به عنوان خطر شناخته می‌شود. چراکه ممکن است عمر مفید آن به اتمام رسیده باشد. البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که در صورت تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، حتی پس از 20 سال نیز این سیستم می‌تواند قابلیت استفاده را داشته باشد.
کد ملی اعلام حریق و تست سیستم‌ها
کد ملی اعلام حریق و تست سیستم‌ها می‌تواند در قالب یک راهنما به جهت نصب کردن، نگهداری و تست سیستم‌های اعلام حریق مورد استفاده قرار گیرد. در این خصوص، اغلب مقامات محلی که از صلاحیت قضایی برخوردار هستند و نیز شرکت‌های بیمه، توصیه‌هایی را برای سیستم‌های ایمنی عنوان می‌کنند. اما این استانداردها تنها با توجه به شرایط لازم برای حداقل نگهداری و ایمنی اعلام حریق مطرح می‌شوند. از این جهت می‌توان گفت به نسبت شرایطی که سیستم اعلام حریق شما در آن قرار گرفته است، می‌تواند متفاوت باشد.
در صورتی که هزینه مورد نیاز به جهت استخدام یک کارشناس و متخصص ایمنی آتش نشانی را نداشته باشید تا کار تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق را انجام دهد، سیستم شما به احتمال زیاد مورد بی‌توجهی قرار خواهد گرفت. همچنین کارکنان تأسیسات نیز اطلاعات و تخصص لازم و کافی را در این حوزه ندارند تا بتوانند از پس انجام این مسئولیت بربیایند. از این جهت لازم است قرارداد تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق را به صورت جدی در نظر بگیرید تا به این ترتیب، سیستم شما همواره و به صورت منظم تحت نظارت متخصصان فعال در این حوزه قرار گیرد.
